Golfster Anne van Dam leerde zichzelf beter kennen tijdens de pandemie: ‘Mijn idee van succes is veranderd’ (2024)

Hemelbestormend ambitieus vertrok Anne van Dam in 2019 naar de Verenigde Staten. Met haar oogstrelende swing zou de beste golfster van Nederland het Amerikaanse circuit, de LPGA, gaan veroveren. Ze was 23, en reisde naar haar nieuwe thuisbasis Orlando in Florida met de belofte elk toernooi waaraan ze meedeed te kunnen winnen.

Het liep anders. Dat het niveau aan de andere kant van de Atlantische Oceaan hoog was wist ze, maar pas toen ze er speelde voelde ze wat dat betekent. „Vooraf dacht ik: iedereen speelt beter dan ik in Europa gewend ben, maar het blijft golf. Ik bleek totaal niet voorbereid op de Amerikaanse topsportmentaliteit. Het was zoveel heftiger dan ik van tevoren had kunnen bedenken. Als ik er nu op terugkijk, was ik er niet klaar voor.”

Ze had continu het gevoel dat ze tekortschoot. „De speelsters, met name de Aziatische, stonden al op de baan als ik aankwam om negen uur ’s ochtends, en als ik na mijn training vertrok stonden ze er nog. Als je dan veertigste wordt op toernooien of de cut niet eens haalt, ga je heel erg aan jezelf twijfelen. Ik ging meer en harder trainen. Ik sloeg alle sociale gebeurtenissen over. Ik moest en zou alles doen voor golf.”

Dat deed Van Dam ook al voor ze naar de VS vertrok en dat was heel succesvol. Ze won vijf toernooien in de Ladies European Tour (LET) en in 2019 won ze als een van twaalf Europese vrouwen de Solheim Cup, waarin de beste golfsters van Europa het opnemen tegen de beste Noord-Amerikaanse speelsters. Van Dam ziet dat toernooi nog steeds als hoogtepunt van haar carrière. „Ook toen had ik al oogkleppen op. Dat moet ook, anders bereik je nooit zo’n hoog niveau.”

Stomend van de baan

Het is een balanceeract, ontdekte ze in de VS. In haar ambitie om te presteren begon ze zichzelf kwijt te raken. „Na de toernooien die ik in Europa won was ik in de zevende hemel. Maar als ik verloor vond ik mezelf niets waard. Dan kwam ik stomend van de baan. Ik was echt geen leuk persoon meer.” En precies op dát moment veranderde covid het wereldtoneel. Van Dam had net de opening van het golfseizoen van 2020 in Australië achter de rug. Ze moest kiezen: naar haar familie in Nederland voor het luchtruim sloot, of terug naar Orlando, waar ze een jaar eerder was neergestreken. Ze koos voor het laatste. „Dat was achteraf de beste beslissing ooit. De eerste week thuis was ik helemaal ontregeld, maar daarna begon ik te zien dat geen golf óók betekende dat er nieuwe mogelijkheden kwamen. Ik ging lezen en podcasts luisteren. Covid gaf me de gelegenheid op zoek te gaan naar wie ik ben buiten de sport.”

Naast de innerlijke zoektocht ging Van Dam ook buiten op ontdekking. Ze prijst zich gelukkig dat er in Florida nauwelijks beperkingen waren, en dat het elke dag mooi weer was. „Als ik ’s ochtends opstond dacht ik: waar heb ik vandaag zin in? En dan ging ik surfen. Of kiteboarden. Of tennissen. Ik ging uit met vrienden en maakte het zo laat als ik wilde. Zo heb ik een paar maanden geleefd. Ik kwam helemaal los van het golfen en realiseerde me: het leven draait om vriendschap, om genieten, om goed in je vel zitten. Ik nam me voor dat, als de sport weer zou opstarten, ik dit zou meenemen. Ik wilde serieus blijven trainen, maar ook elke dag wat met vrienden of voor mezelf doen.”

Toen de LPGA in covidtijd langzaam herstartte, viel de realiteit van topsport met restricties Van Dam rauw op het dak. „Eind 2020 begonnen we weer wat toernooien te spelen. Maar er waren zo veel beperkingen, dat ik het plezier in golf echt verloor. Zoveel testen, altijd alleen op je hotelkamer, ook tijdens het eten. Ik werd er down van. Ik denk dat ik daarom niet goed speelde in die periode.” Ze eindigde in 2021 als nummer 110 op de jaarranglijst van de LPGA, raakte daarmee haar tourkaart kwijt en wist die in de kwalificaties niet te heroveren.

En dan waren er ook nog de uitgestelde Olympische Spelen van Tokio, in 2021. Van Dam werd als eerste Nederlandse golfster ooit geselecteerd voor de Spelen, hoewel lang onduidelijk bleef of dat zou lukken. Pas een paar weken voor de Spelen viel de beslissing: ze mocht gaan. „Het was vreselijk. We moesten een week in quarantaine. Er was geen publiek. We moesten elke dag testen. Er waren zoveel randvoorwaarden en in het team liep het niet lekker.” Van Dam eindigde als 57ste. Toen het toernooi was afgelopen wist ze: vanaf nu moet het anders.

Harde stop

Ze nam een paar radicale besluiten: Van Dam stopte met haar coaches en ging alles zelf doen. „Het was tijd geworden zelf te gaan beslissen, over alles. Om zelf te gaan bepalen hoe ik zou trainen en hoeveel. Waaraan ik wilde werken en op welke manier. Ik heb drie jaar zonder coach gewerkt en dat is me uitstekend bevallen. Ik weet nu veel beter wat ik wil in mijn sport. Ik focus me meer op kwaliteit van training in plaats van kwantiteit. En ik kan de coach waarmee ik nu werk veel beter sturen, omdat ik mezelf ook als mens veel beter ken. Dat is wat de covidtijd me heeft gebracht.”

Die harde stop, die haar dwong naar haar situatie te kijken, was precies wat ze nodig had. „Mijn hele idee over topsport is veranderd. Ik dacht altijd dat alles training en techniek was, maar heb ontdekt dat hoe je als persoon bent zeker de helft van het geheel is. Ik geloof niet meer in pech of geluk. Ik geloof erin dat dingen gebeuren zoals ze moeten gebeuren. En dat het erom gaat welke lessen je trekt uit tegenslag.”

Vroeger was Van Dam geregeld een heethoofd. Golf is bij uitstek een sport om gefrustreerd van te raken, want er is altijd wel iets niet perfect aan een slag. Schelden kon ze dan, of met clubs gooien. Nu gebeurt dat niet meer. „In het verleden greep ik bij het wakker worden altijd meteen mijn telefoon, om mijn berichten en de socials te checken. Nu besteed ik eerst tijd aan meditatie. Ik laat me helemaal leiden door wat er op me afkomt en hoe mijn lichaam voelt. Ik visualiseer wat ik die dag ga doen, hoe ik wil zijn. Het is in golf heel belangrijk om rustig te blijven, met je hartslag in je comfortzone. Hoe sneller je stress-situaties en een daardoor stijgende hartslag herkent, hoe sneller je die ook weer terug kunt brengen. Als ik veel prikkels heb gehad mediteer ik aan het einde van de dag nog eens. Of ik schrijf dingen op. Zo heb ik een veel beter beeld van waar ik mee bezig ben.”

Haar mentaliteit is niet veranderd, ze is nog steeds bloedfanatiek. „Ik denk nog altijd dat ik elk toernooi kan winnen. Maar mijn idee van succes is veranderd. Ik ben meer gefocust op het proces, op hoe ik werk en wat ik zelf kan veranderen, dan op het eindresultaat. Nu kan ik heel tevreden zijn als ik goed met een situatie ben omgegaan als mens, ook als ik verloren heb.”